XÀ SÀNG TỬ – BÍ KÍP CHỮA BỆNH PHỤ KHOA HIỆU QUẢ

Xà sàng tử, một loại thuốc thảo dược truyền thống, được biết đến với tên gọi khác là cây giần sàng, được ứng dụng phổ biến trong y học cổ truyền điều trị các bệnh lý như trĩ, lạnh tử cung, viêm da, liệt dương,…

• Những bệnh lý thường thấy ở trẻ sơ sinh
• Phương pháp tăng cường trí nhớ ở người trẻ
• Làm thế nào để bảo vệ trẻ khỏi bệnh cúm?

Truyền thông Cao đẳng Y Dược TPHCM cập nhật: Xà sàng, một loại thực vật có hoa thuộc họ Hoa tán, được biết đến với chiều cao dao động từ 0.4 đến 1 mét. Thân cây mềm, có vạch dọc. Lá cây xẻ lông chim, với các bẹ ngắn ôm sát vào thân. Hoa của xà sàng phát triển thành tán, mỗi tán chứa nhiều hoa nhỏ li ti. Nụ hoa ban đầu có màu xanh, sau khi nở ra, chúng chuyển sang màu trắng. Với góc nhìn từ trên cao, cụm hoa của xà sàng giống như cái giần hoặc dụng cụ sàng gạo, vì thế, nó còn được gọi là cây giần sàng. Quả nhỏ, được chia thành nhiều múi, có màu nâu nhạt.

Ở Việt Nam, xà sàng thường mọc hoang như cỏ dại, phổ biến đặc biệt ở các khu vực miền Bắc, từ Nghệ An về phía Bắc.

Bộ phận được sử dụng của xà sàng là quả cây xà sàng khô được sử dụng như một loại dược liệu trong việc điều trị các bệnh.

Quả xà sàng được thu hái khi chín, thường là vào mùa hè từ tháng 6 đến tháng 8. Toàn bộ cây được cắt và phơi khô. Sau đó, quả được lấy ra khỏi vỏ, loại bỏ các tạp chất, sau đó tiếp tục phơi khô dưới ánh nắng cho đến khi hoàn toàn khô, tạo thành dược liệu xà sàng tử.

Xà sàng tử cần được bảo quản trong môi trường khô ráo. Tránh tiếp xúc với nước hoặc môi trường có độ ẩm cao, vì điều này có thể làm ẩm dược liệu và gây ra sự phát triển của nấm mốc, gây hại khi sử dụng.

Hiện đã có hơn 350 hoạt chất được chiết xuất và phân lập từ cây xà sàng. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng ngoài osthole, cũng có các hợp chất coumarin khác có nhiều đặc tính dược lý, bao gồm điều trị các vấn đề liên quan đến bộ phận sinh dục nữ, bất lực nam, các bệnh da, đồng thời có tác dụng chống ngứa, chống dị ứng, kháng khuẩn, kháng nấm mạnh và ngăn ngừa loãng xương.

Theo y học hiện đại, thì xà sàng tử có tác dụng điều trị bệnh

Trên hệ hô hấp: Chiết xuất từ xà sàng tử đã được ghi nhận có tác dụng cắt cơn hen, làm giãn các cơ trong phế quản và tiêu đờm.

Trên hệ tuần hoàn: Xà sàng tử có khả năng ổn định nhịp tim và hạ huyết áp ở những bệnh nhân mắc chứng tăng huyết áp.

Trên hệ miễn dịch: Có nghiên cứu cho thấy xà sàng tử có khả năng cải thiện chức năng hoạt động của hệ miễn dịch.

Tác dụng kháng khuẩn: Quả xà sàng có thành phần hoạt chất được chứng minh có khả năng ức chế sự phát triển của tụ cầu khuẩn vàng, trực khuẩn mủ xanh, nấm microsporum và epidermophyton, các tác nhân gây lở ngứa ngoài da.

Trên hệ thần kinh trung ương: Xà sàng tử giúp tăng khả năng hoạt động của não bộ và giảm đau thần kinh nhờ tác dụng gây tê cục bộ.

Trên hệ xương khớp: Xà sàng tử có thể ngăn ngừa loãng xương ở phụ nữ mãn kinh.

Theo y học cổ truyền, xà sàng tử có vị cay đắng, tính bình, quy kinh thận và tam tiêu. Dược tính của nó bao gồm bổ thận, cường dương, tăng cường sức mạnh của gân xương, và giúp giảm triệu chứng tử phong táo thấp. Xà sàng tử được sử dụng trong điều trị các tình trạng như liệt dương, yếu sinh lý, các vấn đề ẩm ngứa ở cơ quan sinh dục, tử cung lạnh, khí hư ở phụ nữ, bệnh trĩ, viêm âm đạo do nấm, và xích bạch đới.

Các phương pháp sử dụng xà sàng tử bao gồm: Dạng thuốc sắc, ngâm rượu để uống, nấu nước dùng ngoài da hoặc có thể kết hợp với các dược liệu khác.

Một số bài thuốc tham khảo sử dụng xà sàng tử để chữa bệnh

• Trường hợp điều trị bệnh trĩ ngoại: Pha trộn 40g xà sàng tử và 40g cam thảo, sau đó tán nhỏ cả hai loại thuốc để đảm bảo đều nhau.

Mỗi lần uống 3g của hỗn hợp này, lặp lại 3 lần mỗi ngày. Ngoài việc uống thuốc, người bệnh cũng nên sử dụng cây xà sàng tươi để xông và rửa hậu môn hàng ngày, giúp búi trĩ teo nhanh hơn.

• Trường hợp điều trị chứng tử cung lạnh gây cản trở thụ thai ở phụ nữ: Kết hợp 12g quả khô của cây xà sàng, 12g ba kích, 8g huyền cập, 8g bổ cốt chi và 8g nhục quế. Tán nhỏ các loại thuốc trên thành bột. Mỗi lần sử dụng, lấy 30g dây tơ hồng sắc để chiết nước uống, sau đó kết hợp với 24g hỗn hợp bột thuốc được chuẩn bị ở trên.

• Trường hợp điều trị bệnh viêm âm đạo do nhiễm trùng roi: Chuẩn bị 30g xà sàng tử và 9g nghiệt bì. Nghiền nhỏ thuốc thành bột. Trộn bột thuốc với một lượng nhỏ glycerogelatin để tạo thành viên thuốc đặt, mỗi viên có khoảng 2g. Mỗi ngày sử dụng 1 viên đặt vào âm đạo. Nên thực hiện vào buổi tối trước khi đi ngủ để tránh việc thuốc bị rơi ra ngoài.

• Trường hợp điều trị ra nhiều khí hư bạch đới ở phụ nữ: Sử dụng liều lượng bằng nhau khi phối hợp 2 vị dược liệu xà sàng tử và phèn chua. Tán nhỏ cả hai loại thuốc và trộn chung với hồ rồi tạo thành viên hoàn. Kích thước mỗi viên tương đương với quả táo. Sử dụng gạc để bọc thuốc và sau đó đặt sâu vào trong âm hộ. Nếu cảm thấy nóng rát, kéo thuốc ra. Kết hợp sắc hai loại thuốc trên để tạo nước xông rửa bên ngoài âm đạo, giúp nhanh chóng chữa khỏi bệnh.

Giảng viên Cao đẳng Dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur lưu ý: cần lưu ý dược liệu xà sàng tử có hoạt tính độc. Do đó, việc bào chế và sử dụng dược liệu cần được thực hiện đúng cách, tuân thủ đúng mục đích và liều lượng được chỉ định, và phải được giám sát bởi thầy thuốc y học cổ truyền suốt quá trình điều trị để đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Nguồn: Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur