LỢI ÍCH TỪ NGÔ THÙ DU

Ngô thù du được biết với nhiều tên gọi khác nhau như Thù du, ngô thù, ngô vu. Với đặc điểm tên khoa học là Evodia rutaecarpa (Juss.) Benth. et Hook. (Tetralium rutaecarpum (A. Juss) Hartle), họ Cam quýt (Rutaceae). Dược liệu được sử dụng phổ biến để chữa ăn uống không tiêu, nôn mửa, đau bụng tiêu chảy,…

• Lợi ích từ cây mơ tam thể
• Ong đen – Thần dược từ thiên nhiên cho sức khỏe
• Câu đằng: Vị thuốc quý trong Y học cổ truyền và hiện đại

Dược liệu ngô thù du với bộ phận dùng là quả

Một vài đặc điểm về dược liệu Ngô thù du

Theo cho biết của Giảng viên Cao đẳng Dược Hà Nội: Cây cao khoảng 2,5-8 mét. Cành của cây thường có màu nâu hay tía nâu, khi còn non có một lớp lông mềm và dài, khi trưởng thành, lớp lông sẽ rụng dần và nhẵn khi cây về già.

Lá mọc đối, kép lông chim lẻ, có từ 2-5 đôi lá chét có cuống ngắn, phiến lá chét nguyên, có lông mịn màu nâu mịn ở cả 2 mặt.

Hoa đơn tính khác gốc, tập hợp thành tán hay chùm. Hoa có màu vàng trắng, với hoa cái thường lớn hơn hoa đực. Mùa hoa thường vào khoảng từ tháng 6 đến 8.

Quả hình cầu dẹt, đường kính 6mm, thường gồm 5 mảnh vỏ, lúc chín có màu tím đỏ, trên mặt có những điểm tinh dầu. Mùa quả thường vào khoảng từ tháng 9 đến 11.

Dược liệu Ngô thù du được phát hiện nhiều khu vực, đặc biệt là ở Trung Quốc, nhiều nhất là ở các tỉnh Vân Nam, Quảng Đông và Quảng Tây. Ở nước ta, cây mọc nhiều ở tỉnh miền núi phía bắc như Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn.

Bộ phận dùng – thu hái và chế biến dược liệu ngô thù du

Quả (Fructus Evodiae). Vào tháng 9-10, hái quả lúc còn xanh hay hơi vàng xanh, chưa tách vỏ, đem về, phơi nắng hay sấy cho khô.

Khi dùng người ta thường rửa qua vài lần bằng nước ấm (60-70^o), sấy khô, giã dập, dùng sống. Cũng có thể rửa qua bằng nước Cam thảo để giảm bớt tính mạnh của thuốc.

Quả ngô thù du chứa tinh dầu và nhiều alkaloid khác

Thành phần hóa học

Quả có tinh dầu (trên 0,4%).

Quả chứa nhiều alkaloid (evodin, evodiamin, rutaecarpin, wuchuajin, hydroxyevodiamin, synephrin, evoden, evodinone, evogin).

Tính (khí) vị: Theo đông y thì dược liệu ngô thù du có tính ôn, vị đắng, cay và có độc.

Tác dụng, công dụng và cách dùng dược liệu ngô thù du

Theo y học cổ phương:

Dược liệu này có tác dụng: ôn trung, tán hàn, chỉ thống, giáng nghịch, chỉ ẩu.

Chữa ăn uống khó tiêu, buồn nôn, nôn mửa, đau bụng tiêu chảy.

Cơ thể tê đau, chân tay yếu, đau đầu, đau răng, miệng lưỡi lở ngứa, cảm lạnh.

Ngày dùng 1-3 gam dạng bột, hoặc 4-6 gam dạng sắc, chia 3-4 lần.

Theo y học ngày nay:

Tinh dầu thơm có trong dược liệu này không chỉ giúp kiện vị trừ phong mà còn ức chế hoạt động các loại men bất thường, dẫn đến hiệu quả tốt trong việc cầm nôn. Hoạt tính thấy rõ hơn khi sử dụng chung với sinh khương.

Hoạt tính giảm đau của Ngô thù du được cho là tương đương với Antipyrine.

Dược sĩ Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur còn cho biết thêm: Dược liệu Ngô thù du còn có tác động giúp giãn mạch ngoại vi và đồng thời làm giảm lực cản của mạch ngoại vi cũng như phóng hitamin, giúp điều chỉnh huyết áp hiệu quả.

Đối với cơ trơn, dược liệu Ngô thù du có tác dụng kích thích sự co thắt của cơ trơn tử cung, nhờ hoạt chất Rutamine được chiết xuất từ Rutaecarpine có trong dược liệu này.

Ngô thù du còn cho tác dụng lợi tiểu và ức chế hoạt động của tụ cầu khuẩn, trực khuẩn mủ xanh, nấm ngoài da và một số ký sinh trùng với cách dùng là dạng thuốc sắc. Đồng thời, khi sử dụng thuốc sắc, còn có tác dụng hạ nhiệt nhẹ.

Một số bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu Ngô thù du

Chữa miệng lỡ loét: Lấy dược liệu ngô thù du đem nghiền thành bột mịn rồi trộn với lượng vừa đủ của giấm để làm thành hồ. Lấy hết hỗn hợp thuốc cho vào miếng vải rồi đắp và bó vào huyệt dũng tuyền và vị trí 1/3 phía trước lòng bàn chân. Để liên tục trong 24 giờ thì tháo ra.

Chữa chàm: Đem sao dược liệu ngô thù du và lấy 40 gam kết hợp với vị thuốc mai mực 30 gam, lưu hoàng 8 gam. Đem tất cả các dược liệu trên nghiền tán thành bột mịn. Trường hợp chàm ướt thì được dùng dạng bột khô để bôi, nếu vết chàm bị khô thì cần cho thêm dầu mù u trộn với bột thuốc hay trộn với bột thầu dầu để bôi lên vết chàm 2 ngày/lần. Khi hoàn tất việc bôi thuốc cần dùng 1 miếng vải mỏng để băng lại.

Chữa đau quặn bụng từng cơn: Lấy 4 gam dược liệu ngô thù du kết hợp với 10 gam xuyên luyện tử, 5 gam mộc hương, 3 gam tiểu hồi. Tất cả cho vào ấm sắc cùng với khoảng 500ml nước đến khi lượng nước còn khoảng 250ml thì ngưng sắc. Rót nước thuốc ra ly và uống khi thuốc còn ấm, phần bã dược liệu sẽ bỏ đi.

Chữa đau nhức răng: Lấy khoảng 100 gam dược liệu ngô thù dù kết hợp với 1 lít rượu trắng (rượu nếp). Cho tất cả dược liệu vào bình thủy tinh trước và tiếp sau là cho rượu trắng vào bình thủy tinh, đậy kín nắp bình lại. Ngâm lạnh ở nhiệt độ phòng trong một tuần. Mỗi lần sử dụng sẽ lấy khoảng 30ml để ngậm vào miệng một lúc sau đó súc miệng và nhổ bỏ đi.

Hỗ trợ chức năng tiêu hóa: Lấy 2 gam dược liệu ngô thù du kết hợp với 1 gam hoàng liên và 2 gam mộc hương. Tất cả dược liệu trên đem nghiền tán thành bột mịn rồi trộn đều. Sau đó chia hỗn hợp bột làm 3 lần uống trong ngày. Khi uống pha với khoảng 100ml nước sôi ấm và uống trực tiếp.

Lưu ý khi sử dụng dược liệu Ngô thù du

Theo Dược sĩ Trường Cao đẳng Dược Hà Nội khuyến cáo: Không nên sử dụng dược liệu ngô thù du với liều lượng cao, vì có thể gây kích thích thần kinh trung ương và dẫn đến các triệu chứng như rối loạn thị giác hoặc hoang tưởng.

Những người có tình trạng âm hư kèm theo triệu chứng nhiệt cũng không nên sử dụng dược liệu này.

Những thông tin trình bày ở trên mang tính tham khảo mà bài viết tổng hợp về dược liệu ngô thù du. Đảm bảo sự an toàn cho sức khỏe, trước khi sử dụng dược liệu ngô thù du mọi người nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để sử dụng thuốc được hiệu quả và an toàn nhất.

Nguồn: caodangyduoctphcm.com.vn tổng hợp