Muỗi truyền bệnh sốt rét và các biện pháp phòng chống bằng cây thuốc dược liệu

Muỗi là nguồn lây nhiễm chính của sốt rét, một căn bệnh phổ biến ở các vùng nhiệt đới. Sốt rét do các loài Plasmodium gây ra, có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.

• Phải làm gì khi gặp tình trạng bỏng nước sôi?
• Hiểu rõ về sốc nhiễm trùng và tác động nguy hiểm của nó.

Bài viết dưới đây được DsCKI. Nguyễn Quốc Trung giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur chia sẻ về  về các phương pháp phòng và điều trị bằng cây thuốc dược liệu cho bệnh sốt rét!

1. Tìm hiểu về loài muỗi sốt rét và bệnh sốt rét

Muỗi là côn trùng có hai cánh, chúng chích đốt và hút máu người hoặc gia súc. Đa số muỗi cái cần máu để phát triển trứng, trong khi muỗi đực tự nuôi dưỡng bằng nhựa cây.

Muỗi là nguồn gây nhiễm sốt rét, một căn bệnh do các loại Plasmodium gây ra, ảnh hưởng đến khoảng một nửa dân số toàn cầu. Sốt rét phổ biến ở nhiều khu vực như châu Phi, Ấn Độ, và các vùng khác của Á và Mỹ Latinh.

Các loại Plasmodium như P. falciparum, P. vivax, P. ovale, P. malariae, và P. knowlesi gây ra bệnh bằng cách truyền từ muỗi sang người.

Vòng đời của các loài Plasmodium tương tự nhau. Bệnh truyền từ muỗi Anopheles chích máu từ người mắc sốt rét, sau đó ký sinh trùng phát triển trong muỗi và trở thành thoa trùng. Khi muỗi tiếp tục chích vào người khác, thoa trùng được truyền và nhiễm vào gan, tạo ra ký sinh trùng trưởng thành trong tế bào gan. Các ký sinh trùng này sẽ phân liệt và tạo ra hàng ngàn ký sinh trùng non, gây sốt rét khi xâm nhập vào hồng cầu. Với P. vivax và P. ovale, các ký sinh trùng có thể tồn tại dưới dạng nốt sần ở gan trong nhiều năm, gây ra tái phát bệnh. Sự vỡ của hồng cầu do ký sinh trùng non tạo ra các triệu chứng lâm sàng, và trong trường hợp nghiêm trọng, có thể gây ra thiếu máu và vàng da.

Ngoài việc gây phiền hà khi chích, chúng còn truyền nhiều bệnh nguy hiểm như sốt rét, giun chỉ, sốt xuất huyết, và viêm não Nhật Bản… đặc biệt là ở những vùng nhiệt đới

*Để phân biệt muỗi sốt rét với các loài muỗi khác khi đậu, có thể quan sát các đặc điểm sau:

Tư thế đậu: Muỗi sốt rét thường đậu với đầu chúc xuống và vòi cùng thân tạo thành một góc nhọn với mặt phẳng, giống như một cây đòn, nên còn được gọi là muỗi đòn xóc. Trong khi đó, các loài muỗi khác thường có tư thế đậu với thân hơi gù và bụng hơi chúi về phía mặt phẳng.

Với đặc điểm này có thể giúp phân biệt muỗi sốt rét với các loài muỗi khác khi quan sát tư thế đậu của chúng.

2. Bệnh sốt rét có nguy hiểm không?

Bệnh sốt rét là một căn bệnh nguy hiểm và có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Người mắc bệnh thường trải qua 3 giai đoạn:

Thời kỳ phát lạnh: Bắt đầu với cảm giác rét run, da tái xanh, môi thâm, và cơ thể lạnh toát. Sau đó, nhiệt độ cơ thể tăng đột ngột và chuyển sang giai đoạn phát nhiệt.

Thời kỳ phát nhiệt: Cơ thể bị sốt cao (từ 39°C đến 41°C), mặt đỏ, cảm thấy đau đầu, khát nước, và hô hấp khó khăn. Giai đoạn này có thể kéo dài từ 4 đến 8 giờ.

Giai đoạn ra mồ hôi: Sau giai đoạn sốt cao, cơ thể bắt đầu đổ mồ hôi, nhiệt độ trở lại bình thường, và cảm giác dễ chịu trở lại. Giai đoạn này kéo dài từ 2 đến 3 tiếng.

Ngoài ra, bệnh sốt rét có thể gây ra các biến chứng như thiếu máu, phì đại gan tỳ, và các kiểu sốt khác như sốt vì não, sốt vì phổi, sốt vì ruột, và sốt vì dạ dày, có thể đe dọa tính mạng của người bệnh. Do đó, việc điều trị kịp thời và hiệu quả là cực kỳ quan trọng để ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm này.

3. Cách chữa bệnh sốt rét tại nhà bằng cây thuốc dược liệu

*Chữa bệnh sốt rét bằng tỏi:

Cách làm: Bóc vỏ sạch sẽ cho một củ tỏi nhỏ, sau đó dập nát và đặt vào một cốc nước nóng. Đợi khoảng 15 phút để chất trong tỏi hòa tan với nước, sau đó sử dụng nước này để uống. Phương pháp này thường chỉ dành cho trẻ em từ 11 tuổi trở lên.

*Chữa bệnh sốt rét bằng cây nhọ nồi:

Cách làm: Rửa sạch 200 gram cỏ nhọ nồi và đun sôi với nước. Sau khi cỏ nhọ nồi đã đun sôi, lọc lấy nước cốt để uống. Sử dụng phương pháp này hai lần mỗi ngày để có kết quả tốt nhất. Đồng thời, có thể đắp và trà cỏ nhọ nồi lên trán, nách, bàn tay và bàn chân để giúp giảm sốt.

*Chữa bệnh sốt rét bằng nhựa đu đủ:

Cách làm: Lấy quả đu đủ xanh và chọc vào để nhựa chảy ra. Hấn 7 dọt mũ (hoặc 9 dọt cho nữ) và pha với nước để uống. Phương pháp này được xem là có hiệu quả trong việc giảm sốt rét.

Những phương pháp trên là những cách đơn giản và dễ thực hiện tại nhà để giúp giảm triệu chứng của bệnh sốt rét. Tuy nhiên, nếu triệu chứng không cải thiện sau một thời gian hoặc trở nên nặng hơn, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị phù hợp.

4. Các bài thuốc Nam điều trị sốt rét

Theo quan điểm của Đông y, sốt rét thuộc vào loại “ôn bệnh”, có nguyên nhân là do trúng phải phong hàn. Phong hàn ban đầu tác động vào da, sau đó lan sang ruột và dạ dày, rồi lan vào huyết quản. Ban ngày, phong hàn theo dương khí, ban đêm theo âm khí, khi gặp nhau sẽ gây ra cơn sốt, và khi tan đi thì bệnh sẽ ngừng. Phong hàn nếu theo dương khí sẽ gây ra sốt, theo huyết khí sẽ gây ra lạnh, và sự giao đấu giữa hàn và nhiệt sẽ khiến cơn sốt xuất hiện. Bệnh nhẹ thường có cơn sốt mỗi ngày, còn bệnh nặng thì cách nhật.

Có một số phương pháp chữa bệnh sốt rét theo phương pháp Đông y:

Hạt cau, thường sơn, hạt dành dành:

Lấy hạt cau, thường sơn, và hạt dành dành lượng bằng nhau, tán nhỏ, sau đó ngào với mật để tạo thành viên bằng hạt đậu xanh. Uống với rượu mỗi lần 50-60 viên, uống trước khi lên cơn sốt, thường trong bữa ăn. Phương pháp này có tác dụng chữa cơn sốt rét.

Ô mai từ hạt bốn quả: Lấy hạt bốn quả, thường sơn 8g đồ với giấm, sau đó phơi khô và tán nhỏ, giã nhỏ để tạo thành viên và uống với rượu vào buổi sáng sớm, uống trước khi lên cơn sốt. Phương pháp này cũng có tác dụng chữa cơn sốt rét.

Lá hồng bì tươi: Lấy 40-50g lá hồng bì tươi, sắc uống nóng để kích thích ra mồ hôi. Phương pháp này cũng giúp chữa cơn sốt rét.

Lá na tươi: Lấy một nắm nhỏ lá na tươi (khoảng 20g), sắc uống hàng ngày, nên uống trước khi lên cơn sốt. Phương pháp này có tác dụng cắt cơn sốt rét.

5. Cách phòng chống bệnh sốt rét

Để phòng chống bệnh sốt rét, có nhiều phương pháp hiệu quả như sau:

Hiện chưa có vaccin phòng bệnh sốt rét, vì vậy cần ngăn muỗi đốt bằng cách phun thuốc diệt muỗi trong nhà và tẩm thuốc diệt muỗi vào màn.

-Sử dụng hóa chất: Tẩm màn và nằm màn: Phun hóa chất vào màn (mùng) để diệt muỗi sốt rét là một phương pháp phòng chống phổ biến. Điều này giúp ngăn chặn muỗi truyền bệnh vào nhà và giảm nguy cơ bị chích.

– Sử dụng thuốc diệt muỗi: Sử dụng các loại hóa chất diệt muỗi như pyrethroids để xịt vào những nơi muỗi thường xuất hiện, như trong nhà hoặc xung quanh khu vực sinh sống.

Sử dụng thuốc xua côn trùng như DEET và mặc quần áo bảo hộ cũng giúp.

– Sử dụng thuốc chống sốt rét:

Sự lựa chọn của thuốc chống sốt rét dựa vào nhiều yếu tố như chẩn đoán lâm sàng, loại Plasmodium gây bệnh, và tình trạng kháng thuốc trong khu vực mắc bệnh.

Liệu pháp kết hợp dựa trên artemisinin, như artemether/lumefantrine, thường được sử dụng là phương pháp điều trị hiệu quả nhất.

– Loại trừ các ổ lăng quăng:

+Sang lấp các ao, vũng nước chứa lăng quăng để loại bỏ môi trường sống của muỗi.

+Vớt rong, cỏ hai bên bờ, khơi thông dòng chảy hoặc thả cá để ăn lăng quăng, giúp giảm số lượng muỗi.

– Ngăn cản sự tiếp xúc giữa muỗi và người:

+ Mặc quần áo bảo vệ: Mặc quần áo dài và áo tay dài để bảo vệ da khỏi sự chích của muỗi.

Sử dụng các sản phẩm chống muỗi: Sử dụng các loại kem hoặc xịt chống muỗi lên da để ngăn chặn sự tiếp xúc với muỗi.

+ Sử dụng lưới chống muỗi: Đóng lưới ở cửa sổ và cửa ra vào để ngăn muỗi vào nhà, và sử dụng quạt máy để giảm sự tiếp xúc với muỗi.

+ Nên sử dụng màn khi ngủ để tránh muỗi.

6. Khi bị bệnh sốt rét nên ăn gì?

Khi bị bệnh sốt rét, việc chọn lựa thực phẩm phù hợp có thể giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng. Dưới đây là một số gợi ý về thực phẩm nên ăn khi bị sốt rét:

– Uống nhiều nước: Bạn cần bổ sung lượng nước đã mất đi do sốt để giữ cơ thể luôn được cân bằng nước. Nước lọc là lựa chọn tốt nhất để bù đắp nước mất đi.

– Thức ăn lỏng: Soup, bún, phở và các món ăn loãng khác có thể dễ dàng nuốt và tiêu hóa. Thêm thịt gà, thịt heo, hoặc thịt bò vào các món này sẽ cung cấp protein và dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.

– Nước hoa quả, sinh tố: Trái cây như cam, chanh, dâu tây, xoài, và chuối là nguồn cung cấp vitamin và chất điện giải quan trọng. Ăn trái cây hoặc uống nước hoa quả sẽ giúp giảm sốt và cung cấp năng lượng.

– Ăn nhiều rau xanh: Rau xanh như cà chua, rau mồng tơi, rau muống, rau cải, và rau dền chứa nhiều chất dinh dưỡng và giúp hạ nhiệt cho cơ thể. Chế biến chúng dưới dạng luộc hoặc nấu canh để dễ tiêu hóa.

– Bổ sung sữa chua: Sữa chua cung cấp lợi khuẩn có lợi cho đường ruột, giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng và tăng cường hệ miễn dịch.

Tóm lại: Muỗi là nguồn lây nhiễm chính của sốt rét, một căn bệnh phổ biến ở các vùng nhiệt đới. Sốt rét do các loài Plasmodium gây ra, có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Những biện pháp phòng chống trên giúp giảm nguy cơ mắc bệnh sốt rét và ngăn chặn sự lây lan của bệnh trong cộng đồng.

Hy vọng rằng những phương pháp phòng chữa bệnh sốt rét truyền thống được chia sẻ ở trên sẽ mang lại lợi ích cho bạn. Tuy nhiên, trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp chữa trị nào, nên tìm kiếm ý kiến từ bác sĩ hoặc chuyên gia Đông y có kinh nghiệm./.

DsCKI. Nguyễn Quốc Trung giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur