Cúm: Nhận diện, điều trị và phòng ngừa hiệu quả với cây thuốc thảo dược

Trong thời tiết chuyển mùa, việc phòng tránh cúm là rất quan trọng. Thảo dược từ lâu đã được sử dụng để điều trị cúm và giảm các triệu chứng.

• Bí mật về cây Xáo Tam Phân chữa ung thư
• Hải sâm – “Nhân sâm biển cả” với tác dụng chữa bệnh thần kỳ

Để hiểu rõ hơn về hiệu quả của thảo dược trong điều trị cúm, hãy cùng tôi khám phá thông tin bài viết được DsCKI. Nguyễn Quốc Trung giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur chia sẻ:

1. Tổng quan về cúm  

• Bệnh cúm là gì?

Cúm là bệnh của đường hô hấp bị nhiễm vi rút cấp tính, thường gây ra các triệu chứng; sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng và ho.

Bệnh thường nhẹ và tự phục hồi sau 2-7 ngày, nhưng có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não, dẫn đến tử vong ở người mắc bệnh mãn tính hoặc suy giảm miễn dịch.

Cúm thường do loại influenza virus, với dòng cúm A và B là nguy hiểm nhất. Trong đó, cúm A là dòng nguy hiểm nhất, kế đến là cúm B.

Trên toàn cầu, cúm gây ra hàng trăm nghìn ca tử vong mỗi năm, với tình trạng lạm dụng thuốc chữa virus cúm Tamiflu được đặc biệt chú ý tại Việt Nam, khiến cho việc điều trị và phòng ngừa bệnh cúm trở nên phức tạp và không hiệu quả.

• Triệu chứng của bệnh cúm?

Khi virus cúm vào cơ thể, Triệu chứng của bệnh cúm bao gồm sốt, đau mỏi cơ thể, nhức đầu, ho khô, đau cổ, nghẹt mũi. Ngoài ra, có thể xuất hiện các triệu chứng khác như ói mửa, buồn nôn và tiêu chảy.

2. Phòng – Điều trị cảm cúm, cảm lạnh bằng thảo dược

Cảm cúm và cảm lạnh là tình trạng cơ thể bị nhiễm virus, thường biểu hiện qua sổ mũi, hắt hơi liên tục và sốt cao. Thường xuất hiện theo đợt và thường xảy ra vào mùa đông hoặc mùa thu.

Hiện nay, có nhiều phương pháp giúp giảm triệu chứng của cảm cúm và cảm lạnh nhanh chóng, trong đó sử dụng thảo dược từ thiên nhiên được đánh giá là an toàn và không gây ra các phản ứng không mong muốn. Các hoạt chất polyphenol và flavonoid từ thảo dược có khả năng kháng virus và ngăn chặn sự phát triển của virus.

Ngoài ra, cây thuốc nam còn giúp giảm đau, hạn chế phản ứng viêm, từ đó giảm chứng sổ mũi và đau họng khi mắc cảm. Đặc biệt, các nhóm thảo dược còn có thể tăng cường sức mạnh của hệ thống miễn dịch, làm dịu thần kinh, giảm căng thẳng nhanh chóng.

Do đó, những người muốn tránh lạm dụng thuốc hoặc có phản ứng với các loại thuốc trị cảm cúm, cảm lạnh có thể sử dụng thảo dược. Tuy nhiên, cần lựa chọn cây thuốc có hiệu quả cao và đa dạng ứng dụng để giảm triệu chứng bệnh hiệu quả.

3. Các loại thảo dược trị cảm cúm, cảm lạnh nhanh chóng

Chữa trị cảm cúm bằng thảo dược đúng cách, khoa học sẽ có hiệu quả tốt với sức khỏe. Dưới đây là nhóm thảo dược bạn không thể bỏ lỡ để Phòng và chữa trị bệnh cảm cúm:

1. Cây Húng quế

Là Dược liệu bình dân nhưng hiệu quả trong việc cải thiện bệnh cúm.

Húng quế chứa hoạt chất methyl chavicol, ức chế virus cúm và giảm đau, toát mồ hôi. Đông y xếp húng quế vào nhóm dược liệu tính ấm vị cay, giúp giảm đau và cân bằng năng lượng để chống yếu tố gây bệnh.

Húng quế cũng giúp loại bỏ đờm khỏi hầu họng và làm thông đường thở.

2. Hạt tiêu đen

Hạt tiêu đen là thảo dược hiệu quả trong việc chữa cảm cúm, an toàn cho người bệnh. Piperin trong hạt tiêu ức chế sự phát triển của virus cúm. Ngoài ra, oleoresin trong hạt tiêu đen ngăn chặn sự phát triển của virus, vi khuẩn và nấm.

Từ góc nhìn của Đông y, hạt tiêu đen có tính nóng, vị cay, quy vào kinh vị, tràng, phế. Hạt tiêu đen kích thích hoạt động tiêu hóa, tăng cường hệ miễn dịch và ngăn chặn sự phát triển mạnh mẽ của virus cúm. Khi có triệu chứng ra mồ hôi lạnh, nên sử dụng hạt tiêu đen để kiểm soát thân nhiệt. Tuy nhiên, tránh sử dụng liều cao nếu có biểu hiện hắt hơi sổ mũi nhiều, vì điều này có thể làm nặng triệu chứng bệnh.

3. Cây Bạc hà

Bạc hà là một loại thảo dược phổ biến, thường mọc ở vùng trung du, đồng bằng và miền núi. Nghiên cứu y học hiện đại cho thấy bạc hà chứa menthol giúp giảm nhiệt độ cơ thể và ngăn chặn virus cúm.

Trong y học cổ truyền, bạc hà được sử dụng để giảm các triệu chứng của cảm cúm như sốt, ho, ngạt mũi. Tuy nhiên, cần chú ý không dùng cho trẻ sơ sinh và dưới 1 tuổi, cũng như những người suy nhược toàn thân hoặc có huyết áp cao, táo bón

4. Tỏi

Tỏi không chỉ là gia vị phổ biến trong ẩm thực mà còn là dược liệu chữa bệnh cảm cúm hiệu quả. Chứa các hợp chất như allicin, diallyl trisulfide, diallyl disulfide, tỏi có khả năng ức chế sự phát triển của virus cúm.

Các nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh rằng tỏi cải thiện chức năng tiêu hóa, giảm buồn nôn, nôn mửa, đầy hơi, đồng thời cải thiện chức năng miễn dịch và tăng cường sự hấp thu dinh dưỡng.

Theo quan điểm Đông Y, tỏi có vị cay nhẹ, tính ấm, giúp hạ khí, trừ giun, và lợi tiểu tốt. Y học cổ truyền Trung Hoa cũng sử dụng tỏi để tăng cường đào thải virus cúm thông qua đường tiết niệu.

5. Gừng

Theo các nghiên cứu, gừng chứa gingerol và shogaol có khả năng điều hòa thân nhiệt và giảm sốt ở động vật thí nghiệm. Sử dụng gừng trong việc điều trị cảm cúm giúp hạ sốt và ngăn ngừa co giật do sốt kéo dài. Ngoài ra, gừng có thể ức chế hệ thần kinh trung ương, giảm cảm giác buồn ngủ và tăng hiệu quả của thuốc ngủ barbiturat.

Do đó, việc sử dụng gừng giúp giảm ho, tiêu đờm và viêm đường hô hấp trong thời gian ngắn. Từ góc nhìn của Đông Y, gừng tươi có tính ấm, vị cay nóng và mùi thơm đặc trưng, có tác dụng thông mạch và hồi dương. Các bác sĩ cổ truyền đã sử dụng gừng từ xa xưa để chữa cảm cúm, cảm mạo, giảm ho có đờm và kích thích tiêu hóa. Ngoài ra, thân và rễ của gừng cũng có khả năng chống nhiễm khuẩn khi bị sổ mũi và viêm họng. Đồng thời, gừng cũng ngăn chặn viêm đường hô hấp, một biến chứng thường gặp khi mắc cảm cúm.

6. Cây Sả

Sả là một dược liệu chứa citronellal, geraniol có tác dụng kháng virus, ức chế vi khuẩn và ngăn ngừa bội nhiễm do bệnh cảm cúm gây ra. Nước ép từ sả giúp giảm viêm và hạn chế các triệu chứng viêm như sổ mũi, viêm họng, đờm, ho và đau họng ở người mắc cảm cúm. Nước ép từ sả cũng có tác dụng lợi tiểu và tăng khả năng loại bỏ virus cúm ra khỏi cơ thể.

Theo Đông y, sả có vị cay nhẹ và tính ấm, giúp tiêu đờm, lợi tiểu và kích thích tiết mồ hôi. Sả, một loại nguyên được sử dụng từ lâu trong Đông y để chữa trị bệnh cảm cúm, giảm sốt, đầy hơi và khó tiêu.

7. Cây Tía tô

Tía tô là một loại thảo dược trị cảm cúm giàu dinh dưỡng và có lợi cho sức khỏe tổng thể. Với mùi thơm nhẹ và vị cay, tía tô có tác dụng hành khí, phong hàn và hóa trung tốt.

Lá Tía tô được sử dụng để chữa trị cảm cúm, giảm các triệu chứng như sổ mũi, nhức đầu, ho đờm, và nôn mửa. Nó cũng có tác dụng trấn an tinh thần và điều hòa giấc ngủ để ổn định hệ miễn dịch. Các nghiên cứu thống kê cho thấy tỷ lệ thành công khi sử dụng tía tô là 64.8%, và 26.4% đạt kết quả trung bình khá. Perillaldehyd citrat là hoạt chất có trong Tía tô có khả năng kháng nấm, kháng khuẩn, giúp ngăn ngừa biến chứng cho người mắc cúm.

8. Cây Cúc dại (echinacea purpurea)

Cây Cúc dại, một thảo dược có lịch sử lâu dài, đã được chứng minh là có hiệu quả trong điều trị các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, giảm cả mức độ và thời gian của các triệu chứng cúm. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng rễ cây cúc dại có khả năng điều hòa cytokine. So sánh với thuốc kháng virus Tamiflu, cây cúc dại có hiệu quả tương đương nhưng ít tác dụng phụ hơn. Nghiên cứu cũng đã chứng minh hiệu quả của cây cúc dại trong việc chống lại các loại virus cúm gia cầm và cúm nguồn gốc từ heo. Sự kết hợp giữa cây cúc dại và quả cơm cháy cũng được chứng minh có hiệu quả trong tiêu diệt virus cúm gia cầm

4. Những sai lầm khi chữa cảm cúm tại nhà

• Kháng sinh chỉ hiệu quả đối với vi khuẩn, không chống lại virus như cảm lạnh hay cúm.
• Sử dụng kháng sinh không cần thiết có thể gây ra tác dụng phụ và loại bỏ vi khuẩn có ích.
• Nghỉ ngơi và duy trì lượng nước trong cơ thể là quan trọng trong quá trình hồi phục từ cảm cúm, mà không cần dùng kháng sinh.
• Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể kê đơn thuốc trị cúm kèm theo kháng sinh, nhưng không phải lúc nào cũng cần thiết.

5. Những lưu ý khi dùng thảo dược giải cảm cúm

Không phải lúc nào cũng thích hợp sử dụng thảo dược chữa cảm cúm và không luôn đảm bảo hiệu quả. Khi dùng thảo dược, cần cân nhắc các vấn đề sau:

• Lắng nghe lời khuyên từ bác sĩ để đánh giá sức khỏe và tính phù hợp của thảo dược.
• Thận trọng với liều lượng, cách chế biến và tính vị của thảo dược.
• Tìm hiểu về tương tác với các loại thuốc đang sử dụng.
• Ưu tiên các sản phẩm thảo dược có nguồn gốc rõ ràng và đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng.
• Theo dõi dấu hiệu tác dụng phụ và ngừng sử dụng nếu cần thiết, sau đó báo cáo cho bác sĩ.

KẾT LUẬN:

Bệnh nhân cúm có thể tự khỏi hoàn toàn mà không cần sử dụng thuốc kháng sinh, vì chúng chỉ tác động đến vi khuẩn, không phải virus cúm. Sử dụng thảo dược để phòng và điều trị cảm cúm là một phương pháp có nhiều ưu điểm. Tuy nhiên, cần thận trọng và tìm kiếm sự tư vấn của bác sĩ chuyên môn để đảm bảo hiệu quả và tránh tác dụng phụ có thể xảy ra. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các loại thảo dược và cách sử dụng chúng./.

DsCKI. Nguyễn Quốc Trung giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur