Ong đen – Thần dược từ thiên nhiên cho sức khỏe

Theo Đông y, Ong đen được sử dụng để làm mát, làm dịu sưng viêm và giảm đau, thường được áp dụng trong trường hợp viêm nhiễm nướu răng, loét miệng, viêm họng hoặc khi trẻ con bị kích thích vùng kín.

• Khổ sâm cho lá – Vị thuốc quý giúp giải quyết nhiều vấn đề về sức khỏe đường ruột
• Tía tô: Vị thuốc với nhiều ứng dụng hữu ích trong y học
• Bìm bìm – Vị thuốc có nhiều công dụng hay trong y học cổ truyền

Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur chia sẻ: Ong đen còn được gọi là Ong mướp, Ô phong, Hùng phong tượng phong, Trúc phong. Nó cũng có tên khoa học là Xylocoba dissimilis (Lep) thuộc họ ong Apidae. Theo Đông y, Ong đen được sử dụng để làm mát, làm dịu sưng viêm và giảm đau, thường được áp dụng trong trường hợp viêm nhiễm nướu răng, loét miệng, viêm họng hoặc khi trẻ con bị kích thích vùng kín.

1. Tìm hiểu về loài ong đen

Ong đen (Xylocopa dissimilis), còn gọi là Trúc phong, Ong mướp, Hùng phong, Tượng phong, là một loài ong đặc trưng với nhiều đặc điểm thú vị. Ong đen có kích thước to hơn so với hầu hết các loài ong, với một thân to và tù, có chiều dài khoảng 0.5 cm hoặc lớn hơn. Thân của ong đen thường có màu đen, và ở phía lưng, chúng có vằn lông màu vàng nhạt, tạo nên một sự tương phản độc đáo. Cánh của ong đen có màu lam tím óng ánh, mềm mại, chúng có lông mềm phủ trên toàn bộ cơ thể.

Ong đen thường sống trong môi trường tự nhiên, tạo tổ bên trong cây tre, cây nứa hoặc thân cây. Chúng đào lỗ sâu vào cây để xây tổ, trong đó mỗi ngăn của tổ chứa mật và trứng. Chúng là loài đốn cây vì chúng xây tổ bằng cách đục lỗ trong cây để lưu trữ thức ăn và đẻ trứng.

Ong đen thu thập mật từ hoa để sử dụng làm thức ăn và trong quá trình này, chúng còn thu thập phấn hoa. Phấn hoa có thể lan truyền phấn qua các hoa khác, giúp thụ phấn cây trồng và cây cỏ.

Ngoài tác dụng sinh học của chúng, ong đen còn được sử dụng trong Đông y với mục đích thanh nhiệt, tả hỏa, và khử phong. Chúng thường được áp dụng trong các trường hợp như viêm nhiễm nướu răng, loét miệng, viêm họng hoặc khi trẻ con bị kích thích vùng kín.

2. Thành phần hóa học

Ong đen (Xylocopa dissimilis) được sử dụng trong Đông y và một số hệ thống y học truyền thống khác với mục đích chữa bệnh và bảo vệ sức khỏe. Tuy nhiên, dược liệu từ ong đen và thành phần hóa học cụ thể của nó vẫn chưa được nghiên cứu rộng rãi và hiểu rõ đầy đủ.

Ong đen thường được sử dụng trong Đông y với mục đích thanh nhiệt, tả hỏa, và khử phong. Nó thường được áp dụng trong các trường hợp như viêm nhiễm nướu răng, loét miệng, viêm họng, hoặc khi trẻ con bị kích thích vùng kín.

Chưa có nhiều nghiên cứu khoa học đầy đủ về thành phần hóa học của dược liệu từ ong đen. Tuy nhiên, có thể có một số thành phần quan trọng:

• Nọc ong: Ong đen, tương tự như nhiều loài ong khác, có nọc. Nọc ong có chứa các hợp chất hóa học như peptit và enzyme, có khả năng gây đau, viêm, và hoạt động kháng khuẩn. Sự tương tác của nọc ong với hệ thống miễn dịch và sức kháng của cơ thể có thể tạo nên một phần của tác dụng y học của ong đen.
• Chất khác: Ngoài nọc ong, có thể tồn tại các thành phần hóa học khác trong dược liệu từ ong đen nhưng chúng chưa được nghiên cứu một cách chi tiết.

3. Công dụng

Ong đen, theo tài liệu cổ, được sử dụng trong y học dân gian với một số tác dụng cụ thể. Dưới đây là tóm tắt về công dụng truyền thống của ong đen:

• Thanh nhiệt: Ong đen được cho là có khả năng thanh nhiệt, giúp làm giảm nhiệt độ cơ thể trong trường hợp viêm nhiễm hoặc các triệu chứng nhiệt độ cao.
• Tả hỏa: Ong đen được sử dụng để tả hỏa, tức là giúp làm giảm viêm, đỏ, và sưng, thường áp dụng trong các trường hợp viêm nhiễm.
• Khử phong: Ong đen cũng có khả năng khử phong, giúp giảm triệu chứng đau và căng thẳng liên quan đến bệnh lý phong hóa.
• Sử dụng trong trường hợp sâu răng: Ong đen được sử dụng trong trường hợp sâu răng để giảm đau và giúp điều trị sâu răng.
• Sử dụng trong trường hợp miệng lở loét và đau cổ họng: Ong đen có thể được áp dụng để giúp làm dịu triệu chứng miệng lở loét và đau cổ họng.
• Sử dụng cho trẻ con bị kinh phong: Ong đen cũng được sử dụng trong trường hợp trẻ con bị kích thích vùng kín hoặc các triệu chứng liên quan đến kinh phong.

Liều dùng hàng ngày: Theo tài liệu cổ, liều dùng hàng ngày của ong đen là từ 2 đến 4 con, tán nhỏ và uống.

Chú ý: Tài liệu cổ cũng đề cập rằng người có thể trạng hư hàn (thể trạng yếu đuối hoặc đặc biệt nhạy cảm với những yếu tố lạnh) không nên sử dụng ong đen, do nó có tính hàn (làm lạnh) và có thể không phù hợp với họ.

4. Bài thuốc tham khảo

• Chữa viêm họng và đau họng: Ong đen được kết hợp với dược liệu khác để chữa viêm họng. Ong đen tán thành bột mịn kết hợp với Bằng sa (hàn the), mỗi loại dược liệu được sử dụng với lượng bằng nhau, sau đó trộn đều. Mỗi ngày, dùng uống 1-4 gram hỗn hợp này với nước ấm. Ngoài ra, bạn có thể hòa bột ong đen với nước theo tỷ lệ 1/10 và dùng để bôi lên vùng viêm họng hàng ngày.
• Điều trị ung nhọt và lở loét lâu ngày không khỏi: Ong đen sấy khô sau đó tán thành bột và rây mịn. Vết thương hoặc lở loét cần được vệ sinh sạch sẽ bằng nước muối hoặc lá trầu không. Sau đó, rắc bột ong đen lên vùng bị tổn thương. Mỗi ngày, bạn có thể thực hiện nhiều lần để tăng khả năng hồi phục.
• Trị trẻ con động kinh, sốt cao, co giật: Trong trường hợp trẻ con bị động kinh (hoặc giật kinh phong), một bệnh lý mãn tính thường liên quan đến sự bất thường trong não, ong đen có thể được sử dụng. Dược liệu này được sấy khô và tán thành bột mịn, sau đó sắc với 200 ml nước. Đến khi nước còn lại 50 ml, dùng uống hết một lần trong ngày. Bạn có thể thêm đường để cải thiện hương vị.

Lưu ý rằng việc sử dụng ong đen cho mục đích y học dân gian cần được thực hiện cẩn thận và nên thảo luận với một chuyên gia y tế trước khi áp dụng, đặc biệt là trong trường hợp trẻ con hoặc bệnh lý nghiêm trọng.